Gujarat Board GSEB Std 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.

Std 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા Textbook Questions and Answers

ઘડવૈયા સ્વાધ્યાય

1. પ્રશ્નની નીચે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પ પસંદ કરી ખરાની (✓) નિશાની કરો :

પ્રશ્ન 1.
કરુણાશંકર માસ્તર ઉદાસ કેમ બની ગયા?
(A) શાળાના ઉપરી-અધિકારી ખિજાયા હતા.
(B) મલ્લ-મદારી રમવા આવ્યા હતા.
(C) ભવાયા રમવા આવ્યા હતા.
(D) પત્ની સાથે ઝઘડો થયો હતો.
ઉત્તર :
(C) ભવાયા રમવા આવ્યા હતા.

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 2.
માસ્તરે પોતાનો આખો પગાર ફાળામાં શા માટે આપી દીધો?
(A) માસ્તર દાનવીર હતા.
(B) માસ્તર પ્રતિષ્ઠા મેળવવા માગતા હતા.
(C) વધુ બે દિવસ ભવાયા રમાડવા માટે
(D) ભવાયાની રમત બંધ રખાવવા માટે
ઉત્તર :
(D) ભવાયાની રમત બંધ રખાવવા માટે

પ્રશ્ન 3.
આખો પગાર ભવાયાને આપી દીધા પછી માસ્તરે શું કર્યું?
(A) છાસ, રોટલો અને મીઠાની કાંકરીથી મહિનો કાઢયો…
(B) ગામલોકો પાસેથી ફાળો ઉઘરાવી લીધો.
(C) પત્નીને પિયર મોકલી દીધાં.
(D) ઉદાસ બની દિવસો પસાર કર્યા.
ઉત્તર :
(A) છાસ, રોટલો અને મીઠાની કાંકરીથી મહિનો કાઢયો…

પ્રશ્ન 4.
કરુણાશંકર માસ્તરની શાળામાં કેવા કાર્યક્રમો થતા હતા?
(A) હિન્દી ફિલ્મના શો ગોઠવાતા
(B) રામાયણ-મહાભારતનાં નાટકો ભજવાતાં.
(C) મોટા ભાગે લાડવા ખાવાનાં આયોજન થતાં.
(D) ક્યારેક ભવાયા રમાડવામાં આવતા.
ઉત્તર :
(B) રામાયણ-મહાભારતનાં નાટકો ભજવાતાં.

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

2. નીચેના પ્રશ્નોના બે-ત્રણ વાક્યમાં ઉત્તર લખો :

પ્રશ્ન 1.
કરુણાશંકર માસ્તરે ભવાયાની રમત શા માટે બંધ રખાવી?
ઉત્તર :
ભવાયાની રમતમાં ગણેશવંદના પછી લોકરંજનના નામે દ્વિઅર્થી વાણીનો ઘાણ શરૂ થયો. બાળકોમાં તેના કુસંસ્કારો ન પડે તે માટે કરુણાશંકર માસ્તરે પોતાનો એક માસનો પગાર આપી દઈને રમત બંધ રખાવી.

પ્રશ્ન 2.
ગામલોકો આજે પણ કરુણાશંકર માસ્તરને કેમ ભૂલ્યા ન હતા?
ઉત્તર :
કરુણાશંકર માસ્તરે પોતાનો એક માસનો પગાર ભવાયાના નાયકને આપીને બીજા દિવસની રમત બંધ રખાવી હતી, જેથી બાળકો તે રમતનું ભોળાભાવે અનુકરણ ન કરે. માસ્તરે આખા માસનો પગાર ગામનાં બાળકોના સંસ્કાર-રક્ષણ માટે અર્પણ કરીને છાશ, રોટલો અને મીઠાની કાંકરીથી મહિનો કાઢ્યો હતો! આવા માસ્તરને ગામલોકો કેમ ભૂલે?

3. નીચેના પ્રશ્નોના સવિસ્તાર ઉત્તર આપો :

પ્રશ્ન 1.
કરુણાશંકર માસ્તરનું પાત્રાલેખન કરો.
ઉત્તર :
કરુણાશંકર ખેડા જિલ્લાના ગંભીરા ગામની પ્રાથમિક શાળાના આદર્શ શિક્ષક હતા. શાળાના વિદ્યાર્થીઓ સારું ભણે તેની સાથે તેઓ સંસ્કારી બને તેનું તે વિશેષ ધ્યાન રાખતા. તેમનો શાળાએ જવાનો સમય નિશ્ચિત હતો, પરંતુ શાળાએથી આવવાનો સમય નિશ્ચિત ન હતો. તેમનાં રામાયણ મહાભારતનાં પાત્રો શાળામાં મહાલતાં હોય. તેમની શાળાનું બાળક અસત્ય ન બોલે, અપશબ્દ ન બોલે.

ગામમાં ભવાયા આવ્યા. લોકરંજનના નામે દ્વિઅર્થી વાણીનો પ્રવાહ વહ્યો. કરુણાશંકર માસ્તરને તેનાથી બાળકોમાં કુસંસ્કાર પડે તે ચિંતા થવા લાગી. તેમણે ભવાયાના નાયકને પોતાનો માસિક પગાર – બાર રૂપિયા – આપીને બીજા દિવસનો ખેલ બંધ રખાવ્યો.

આમ, કરુણાશંકર માસ્તર બાળકનું જીવનઘડતર કરનારા સાચા શિક્ષક હતા.

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 2.
કરુણાશંકર માસ્તરની શાળાનું વાતાવરણ તમારા શબ્દોમાં લખો.
ઉત્તર :
કરુણાશંકર ખેડા જિલ્લાના ગંભીરા ગામની પ્રાથમિક શાળાના આદર્શ શિક્ષક હતા. પોતાના વિદ્યાર્થીઓ પર કુસંસ્કારો ન પડે તે માટે તે સતત કાર્યરત રહેતા. શાળા નિશ્ચિત સમયે ખૂલતી, પણ નિશ્ચિત સમયે બંધ ન થતી. કાર્યરત કરુણાશંકરનાં રામાયણમહાભારતનાં પાત્રો શાળામાં મહાલતાં હોય. શાળાનાં બાળકો સંસ્કારી. એક પણ બાળક અસત્ય ન બોલે કે અપશબ્દ ન બોલે. આમ, શાળામાં સંસ્કારી વાતાવરણ હતું.

Std 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા Additional Important Questions and Answers

ઘડવૈયા પ્રશ્નોત્તર

1. નીચેના પ્રશ્નોના એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો :

પ્રશ્ન 1.
કરુણાશંકર કયા ગામની પ્રાથમિક શાળાના આદર્શ શિક્ષક હતા?
ઉત્તર :
કરુણાશંકર ખેડા જિલ્લાના ગંભીરા ગામની પ્રાથમિક શાળાના આદર્શ શિક્ષક હતા.

પ્રશ્ન 2.
ગંભીરા ગામની પ્રાથમિક શાળાના આદર્શ શિક્ષકનું નામ = શું હતું?
ઉત્તર :
ગંભીરા ગામની પ્રાથમિક શાળાના આદર્શ શિક્ષકનું નામ કરુણાશંકર હતું.

પ્રશ્ન 3.
કરુણાશંકર માસ્તરે ભવાયાની રમત બંધ રખાવવા શું કર્યું?
ઉત્તર :
કરુણાશંકર માસ્તરે ભવાયાની રમત બંધ રખાવવા પોતાનો : એક માસનો પગાર ભવાયાના નાયકને આપી દીધો.

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 4.
ભવાયાની રમત બંધ રખાવવા એક માસનો પગાર આપી 5 દીધા પછી કરુણાશંકર માસ્તરે મહિનો કેવી રીતે કાઢ્યો?
ઉત્તર :
ભવાયાની રમત બંધ રખાવવા એક માસનો પગાર આપી દીધા પછી કરુણાશંકર માસ્તરે છાશ, રોટલો અને મીઠાની કાંકરીથી મહિનો કાઢ્યો હતો.

પ્રશ્ન 5.
પેટ માટે સૌને હસાવવા પડે.” આ વાક્ય કોણ બોલે છે?
ઉત્તર :
પેટ માટે સૌને હસાવવા પડે.’ આ વાક્ય ભવાયાનો મુખ્ય નાયક બોલે છે.

ઘડવૈયા વ્યાકરણ

1. સાચો સમાનાર્થી શબ્દ શોધીને લખો:

પ્રશ્ન 1.
ઊની
(અ) ઊકળતી
(બ) ગરમ
(ક) જૂની
ઉત્તરઃ
(બ) ગરમ

પ્રશ્ન 2.
ઉપાધિ
(અ) ચિંતા
(બ) જરૂર
(ક) અડચણ
ઉત્તરઃ
(અ) ચિંતા

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 3.
અજુગતું
(અ) નવું
(બ) અઘટિત
(ક) બૂરું
ઉત્તરઃ
(બ) અઘટિત

પ્રશ્ન 4.
બાઘો
(અ) મૂઢ
(બ) ચબરાક
(ક) નટખટ
ઉત્તરઃ
(અ) મૂઢ
ઉત્તરઃ

2. સાચો વિરુદ્ધાર્થી શબ્દ શોધીને લખો :

પ્રશ્ન 1.
ઊનું
(અ) ટાઠું
(બ) વાસી
(ક) કાચું
ઉત્તરઃ
(અ) ટાઠું

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 2.
નિશ્ચિત
(અ) ચિંતિત
(બ) નક્કી
(ક) અનિશ્ચિત
ઉત્તરઃ
(ક) અનિશ્ચિત

પ્રશ્ન 3.
સત્ય
(અ) સાચું
(બ) સમજ
(ક) અસત્ય
ઉત્તરઃ
(ક) અસત્ય

પ્રશ્ન 4.
બાઘો
(અ) ચપળ
(બ) મૂઢ
(ક) ડાહ્યો
ઉત્તરઃ
(અ) ચપળ

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

3. આપેલા શબ્દોમાંથી સાચી જોડણી શોધીને લખો:

પ્રશ્ન 1.
(અ) ખિચડી
(બ) ખીચડી
(ક) ખિચઢી
ઉત્તરઃ
(બ) ખીચડી

પ્રશ્ન 2.
(અ) જીલ્લો
(બ) જિલી
(ક) જિલ્લો
ઉત્તરઃ
(ક) જિલ્લો

પ્રશ્ન 3.
(અ) છાછ
(બ) સાઇ
(ક) છાશ
ઉત્તરઃ
(ક) છાશ

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 4.
(અ) સંસ્કાર
(બ) નિશ્ચીત
(ક) શીક્ષક
ઉત્તરઃ
(અ) સંસ્કાર

4. લિંગ શબ્દ ઓળખાવોઃ

પ્રશ્ન 1.
પુંલ્લિંગ શબ્દ ઓળખાવો.
(અ) રમત
(બ) પગાર
(ક) ગામ
ઉત્તરઃ
(બ) પગાર

પ્રશ્ન 2.
સ્ત્રીલિંગ શબ્દ ઓળખાવો.
(અ) જિલ્લો
(બ) માસ્તર
(ક) ખીચડી
ઉત્તરઃ
(ક) ખીચડી

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 3.
નપુંસકલિંગ શબ્દ ઓળખાવો.
(અ) ગીત
(બ) છાશ
(ક) ગુસ્સો
ઉત્તરઃ
(અ) ગીત

5. વચન બદલો:

પ્રશ્ન 1.
ગીત
(અ) ગીતા
(બ) ગીતો
(ક) ગીતાં
ઉત્તર :
(અ) ગીતા

પ્રશ્ન 2.
શિક્ષક
(અ) શિક્ષિકા
(બ) શિક્ષકે
(ક) શિક્ષકો
ઉત્તર :
(ક) શિક્ષકો

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

6. વિશેષણ શોધોઃ

પ્રશ્ન 1.
માસ્તરે બે કોળિયા પેટમાં નાખ્યા.
ઉત્તર :
બે

પ્રશ્ન 2.
માસ્તરે આખા માસનો પગાર ભવાયાના નાયકને આપી દીધો.
ઉત્તર :
આખા

7. નીચેનાં વાક્યોને યોગ્ય સંયોજકથી જોડો :

પ્રશ્ન 1.
પણ હવે બોલો. તમે શા માટે પૂછો છો?
ઉત્તરઃ
પણ હવે બોલો કે તમે શા માટે પૂછો છો?

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 2.
ખોદ્યો ડુંગર કાઢ્યો ઉંદર!
ઉત્તરઃ
ખોદ્યો ડુંગર અને કાત્યો ઉંદર!

8. સમાસ ઓળખાવોઃ

પ્રશ્ન 1.
ધર્મપત્ની
(અ) તપુરુષ
(બ) કર્મધારય
(ક) દ્વન્દ્ર
ઉત્તર :
(અ) તપુરુષ

પ્રશ્ન 2.
સમયપત્રક
(અ) ઉપપદ
(બ) તપુરુષ
(ક) દ્વન્દ્ર
ઉત્તર :
(બ) તપુરુષ

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 3.
રામાયણ-મહાભારત
(અ) તપુરુષ
(બ) કર્મધારય
(ક) ધન્ડ
ઉત્તર :
(ક) ધન્ડ

પ્રશ્ન 4.
સંસ્કારપૂજક
(અ) તત્પરુષ
(બ) દ્વન્દ
(ક) ઉપપદ
ઉત્તર :
(ક) ઉપપદ

9. શબ્દસમૂહ માટે એક શબ્દ આપો?

પ્રશ્ન 1.
મેણાં મારતાં ગીતો
(અ) ફટાણાં
(બ) સૉનેટ
(ક) લોકગીતો
ઉત્તરઃ
(અ) ફટાણાં

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

પ્રશ્ન 2.
એક શબ્દના બે અર્થવાળી
(અ) બેકી
(બ) દ્વિઅર્થી
(ક) બીજી
ઉત્તરઃ
(બ) દ્વિઅર્થી

10. નીચેના રૂઢિપ્રયોગોના અર્થ લખો:

(1) પાણી ફરી વળવું
(2) દાંત કાઢવા
(3) ઊકળી જવું
(4) જીવ બાળવો
ઉત્તર :
(1) મહેનત નકામી જવી
(2) હસવું
(૩) ગુસ્સે થવું
(4) ચિંતા કરવી

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

11. કહેવત સમજાવોઃ

ખોદ્યો ડુંગર અને કાઢ્યો ઉંદર
ઉત્તર :
મહેનત કરવા છતાં ધાર્યું પરિણામ પ્રાપ્ત ન થવું.

ઘડવૈયા Summary in Gujarati

ઘડવૈયા પાઠ-પરિચય
નાનાભાઈ જેબલિયા (જન્મ: 11-11-1938, મૃત્યુઃ 25-11-2013).

આ પાઠમાં એક આદર્શ શિક્ષક કરુણાશંકરનું વ્યક્તિત્વ રજૂ થયું છે. કરુણાશંકર ઇચ્છે છે કે તેમની શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માત્ર ભણે જ નહિ, પરંતુ શિસ્તબદ્ધ અને સંસ્કારી બને. તે માટે તે પોતાની જાતને સતત કાર્યરત રાખે છે. એક વખત ગામમાં ભવાયાનો ખેલ હોય છે. તેઓ દ્વિઅર્થી શબ્દો દ્વારા લોકોનું મનોરંજન કરે છે. કરુણાશંકર ચિંતિત છે કે બાળકો તેનું અનુકરણ ન કરે. તેથી તે ભવાયાના નાયક પાસે જાય છે અને પોતાનો માસિક પગાર આપી દઈને બીજા દિવસનો ખેલ બંધ રાખવા વિનંતી કરે છે. આમ, બાળકોને કુસંસ્કારથી બચાવવા પોતાનો એક માસનો પગાર જતો કરે છે.

[The character of an ideal teacher named Karunashankar has been presented in this lesson. Karunashankar wishes that the students of his school not only learn but also be disciplined and cultured. For that he keeps himself active. Once there is a show of Bhavaya. They entertain people by the words having double meanings. Naturally the children follow them. Karunashankar is worried for that. So he goes to the leader of Bhavaya team and requests him to postpone the second day show by giving him his month salary. Thus, he let go his one month salary to save the children from ill-culture.]

Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા

ઘડવૈયા શબ્દાર્થ (Meanings)

  • માસ્તર -શિક્ષક; teacher.
  • વાળુ – રાત્રિનું ભોજન; supper.
  • ઊની – ગરમ; hot.
  • બખડજંતર – ગોટાળો, ગરબડ, આડાઅવળું; confusion, disorder.
  • વગદાં કરવાં – ફાંફાં મારવાં; to wander.
  • બાઘા થઈ જવું – સમજ ન પડવી, ગતાગમ વિનાના થઈ જવું; not to understand.
  • બાઘો – મૂઢ; idiot.
  • રમણભમણ કરી નાખવું – વેરવિખેર કરી નાખવું; to scatter.
  • અજુગતું – અયોગ્ય, અઘટિત; improper.
  • ચેન ન પડવું – અસ્વસ્થ રહેવું; to be upset.
  • ખોદ્યો ડુંગર અને કાત્યો ઉંદર – મહેનત કરવા છતાં ધાર્યું પરિણામ પ્રાપ્ત ન થવું; to get nothing inspite of hard work.
  • ઉપાધિ – ચિંતા; anxiety.
  • ફટાણાં – મેણાં મારતાં ગીતો; abusive songs.
  • પાણી ફરી વળવું-મહેનત નકામી જવી; in vain.
  • પૃષ્ઠ 72 જીવ બાળવો – ચિંતા કરવી; to be anxious.
  • ઓડકાર ન આવવો – તૃપ્તિ ન થવી; not to satisfy.
  • ભૂંગળ – એક વાજિંત્ર; one kind of musical instrument.
  • પખવાજ – એક વાજિંત્ર; one kind of musical instrument.
  • દ્વિઅર્થી – એક શબ્દના બે અર્થવાળી; of double meanings.
  • મર્મપ્રહાર – કટાક્ષ; sarcastic remark.
  • દાંત કાઢવા – હસવું; to laugh. Class 9 Gujarati Textbook Solutions Chapter 13 ઘડવૈયા
  • પેટ માટે – આજીવિકા માટે; to earn for bread.
  • ઊકળી જવું – ગુસ્સે થવું; to be angry.
  • વીસરવું -ભૂલી જવું; to forget.